De platte aarde van Huizinga

De kapotte beveiliging van de OV-chipkaart en de wijze waarop de verantwoordelijke bestuurders hiermee omgaan, neemt lachwekkende vormen aan. Desperaat blijft de staatssecretaris zelfs nu nog vasthouden aan het idee ‘dat het allemaal wel meevalt’ en dat bedachte deadlines in principe gewoon gehaald kunnen worden. Het is alsof beleidsmakers niet willen geloven dat de aarde rond is omdat er nu eenmaal diepteinvesteringen in landkaarten gedaan zijn die uitgaan van een platte aarde.

Toen in december het onderzoek naar de interne werking van de Mifare Classic chip gepresenteerd werd, was er niemand aanwezig van een ministerie of van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Vreemd, temeer omdat de inhoud van de presentatie al weken van te voren bekend was en het gebruik van de chip in toepassingen als toegangspassen niet bepaald een geheim is. Sinds die presentatie komen vanuit de overheid vooral ontkennende reacties. Onderbouwde opinies van onafhankelijke experts worden zorgvuldig genegeerd, ten gunste van dure onderzoeksrapporten. In iedere ronde stellen experts talloze problemen vast, maar het kabinet weigert keer op keer die visies te accepteren en laat wel rapporten schrijven die hun eigen politieke opinie rechtvaardigd.

Als enkele weken later blijkt dat de experts het opnieuw bij het rechte eind hadden, wordt er een nieuwe opdracht verstrekt om deze feiten ‘te laten controleren’. Dit wordt dan gedaan door dezelfde instantie die een week eerder de plank nog volledig missloeg. Staatssecretaris Huizinga noemt dat ‘een goede regie van het proces’. De experts noemen het ‘lachwekkend’. Op geen enkel moment lijkt er ook maar enige reflectie te zijn over het feit dat keer op keer de opinie van falende adviseurs als uitgangspunt is genomen.

De OV-chip is niet het eerste voorbeeld van die opinie van falende adviseurs. Neem de vele stemmachines. Ook die gingen door de poorten van de ‘TNO u-vraagt-wij-draaien goedkeuringsmachine’. Nu bekend is geworden dat de geplaagde chip ook in toegangsbeveiliging wordt gebruikt, kan gesproken worden van enige paniek bij de ministeries en de AIVD. Toch is, om een of andere reden, de politiek niet in staat te accepteren dat het probleem al lang voor december 2007 structureel en onrepareerbaar was. In augustus 2005 werd er op het ‘What the Hack’ (een grote IT- en hacker conferentie) een presentatie gegeven door Melanie Rieback over fundamentele problemen met de beveiliging van RFID-chips en de transacties die er mee gedaan worden.

Op die bijeenkomst was de recherche met 90 man aanwezig, maar niemand vond het kennelijk nodig de AIVD te melden dat er wellicht een probleempje was met de toegangsbeveiliging van de meeste Nederlandse rijksoverheidsgebouwen. De beveiligingsproblemen die nu ‘ontdekt’ zijn bestaan al jaren, maar kennelijk heeft de AIVD zoiets pas door als een paar promovendi de demonstratie in hun gezicht zwaaien. Schijnbaar zijn er nog steeds mensen die denken dat de aarde plat is.